“Kültür, Sanat ve Toplumsal Dönüşümler”

Tahir Abacı’nın “Kültür, Sanat ve Toplumsal Dönüşümler” adlı kitabı, Sözcükler Yayınevi etiketiyle okuyucularıyla buluşacak.

Postmodern anlayışın kültür sanatta yarattığı yıkıma ve toplumsal mücadelenin çözümsüz bir çaba olduğuna dair savunularına baştan beri karşı çıkan Abacı, gerçekçi edebiyatın üretken yazarlarındandır. Sanatçı, bu son yapıtında da kararlılıkla yürüttüğü mücadelesinin son yirmi beş yıla yayılan çalışmalarından bir seçki yayımladı. Eseri oluşturan metinler; kapitalist sistemin toplum bilincine kazıdığı önkabullere, postmodern edebiyatın dip sularında yüzen şairlere(!), devlet ve devletlilere karşı; diyalektik bir temelden ilerleyerek gerçekçi edebiyat eksenindeki tartışmalara yer vermektedir.

Tahir Abacı kitabın sunuş yazısında:

“Türkiye’de toplumsal dönüşüm taleplerinin en üst düzeye çıktığı ve bizlerin de gençlik çağlarına düşen 1960’larda bir Plehanov çevirisindeki bir cümle zihnimize yerleşmişti: “Sanat balık gibidir, sosyal suda yaşar.” Bu tür saptamaların gerçeklik ve doğruluk payının küçümsenmesi ile, şematik ve indirgemeci yorumlarla kutsanması arasındaki gelgitler, tüm dünyada sanat pratiğinin en bitmez tükenmez konusunu oluşturur.

Bu kitaptaki yazılarım, bakış açımızın, zihnimizin yıllar boyunca benzer konulara odaklanmış olduğunu örnekler nitelikte. Yazıların bir bölümünü, dergi özel sayıları, dosyalar ya da ortak kitap derlemeleri için gelen yazı istekleri üzerine kaleme almış olmam, “zihnimiz” diyerek neden çoğul anlatım kullandığımı da açıklamış oluyor. Başka deyişle, sadece benim zihnim değil, konuya dahil olan herkesin zihninin odaklandığı, en çok “talep” doğuran konudur, kültür ve sanatın toplumsal dönüşümlerle ilintileri ve bu bağlam içindeki savruluşları.

Bu kitapta daha çok “inceleme” niteliğinde olan ve birkaçı dışında görece uzun olan yazılarımı bir araya getirdim. Yazıların büyük bölümü, son yirmi beş yıl içinde kaleme alındı. Kültür ve sanat ile toplumsal dönüşümler arasındaki ilişkilere değinen “deneme” niteliğindeki yazılarım ise ileride başka bir kitap oluşturacak gibi. Kitap, daha önce yayımlanan Edebiyat ve Öteki Alanlar ile Şiir: Üretici Etkinlik kitaplarımın organik bir devamı sayılabilir. Bu kitapta, “kültür” bağlamı içinde giderek daha fazla yer tutmaya başlayan düşünsel / felsefi yönelimlere “praksis” ile kesişmeleri oranında değinen yazılara da yer verdim. “Defakto” (varsayımsal) kabullerle neredeyse kutsallık mertebesine yerleştirilen ve tartışmaya açtığınızda “hâşâ, çarpılırsın” türü tepkilerden daha fazlasıyla karşılaşmayan yapısalcılık, göstergecilik, postmodernizm, ulusalcılık ve benzeri eğilimlerle ilgili yazılar ise bir “refleks” ortaya koymanın gereği olarak ortaya çıktı.

Yazıları, yayın tarihlerine göre değil, tematik ilişkilerine göre sıralamayı tercih ettim. Genel yazılardan, somut konuları ele alan yazılara ya da şair ve yazarları konu alan yazılara doğru bir sıralama yaptım. Yazıların altında yayımlandığı yayınlar belirtilmekle birlikte, kitaba aktarılırken, bir hayli de eklemeler, genişletmeler, düzeltmeler oldu. Bu kitaptaki en eski yazı olan, 1981’de Yazko Edebiyat dergisinde yayımlanan Kemal Tahir’in Yol Ayrımı romanıyla ilgili yazıyı ise, Türk Romanında Kurtuluş Savaşı derlemesi için hazırlanmış olan ve Kemal Tahir’in Kurtuluş Savaşı dönemini konu edinen üç romanını irdeleyen yazımla organik bağı nedeniyle kitaba aldım. Dolayısıyla en çok elden geçirilen, adeta yenilenen bir yazı oldu.

Kitapta kimi eserlerden, kimi olgulardan, kimi tartışmalardan birkaç yazıda birden söz edilmektedir. Özellikle “gerçekçi edebiyat” çerçevesindeki tartışmaların, kitabın genel çerçevesiyle ilgisi nedeniyle, sıklıkla odağa alındığı görülecektir. Nâzım Hikmet’in Şeyh Bedreddin Destanı ve çerçevesindeki konular da, birkaç yazıda yeniden ele alınmıştır. Farklı dönemlerde yazılmış yazılar bir araya getirilince, ister istemez bu türden tekrarlar da oluşabilmektedir. Yazıların “otonomi”sini bozmamak adına, bunları yerinde bırakmayı uygun buldum.

Kitabın basımı, yayını için emek veren herkese teşekkür ederim.” diyerek kitabın içeriği hakkında bilgi vermektedir.

Eserin bölümleri:

İÇİNDEKİLER

-SUNUŞ
-ÇÖKÜŞ, GEÇİŞ VE SANAT
-EKİM DEVRİMİ’NİN SANATA YAKIN VE UZAK ETKİLERİ ÜZERİNE
-LUKÁCS’IN YAZGISI
-FELSEFE VE PRAKSİS
Spinoza’dan Dolanmak
Negatif Diyalektik mi, Anti-Diyalektik mi?
Fransa Üstünden Hegel
Felsefe “Kesin Bir Bilim” Olabilir mi?
Derrida Ne Der? (Hiç Bir Şey Demez!)
-ALTHUSSER’DEN KALAN
-ÜRETİM BİÇİMİ VE KÜLTÜR ÜZERİNE
-TÜRKİYE’DE SOSYALİST SİYASET VE EDEBİYATIN OLUŞUMU ÜZERİNE NOTLAR
-1960’LAR, ALTIN ÇAĞ MIYDI?
-LAİK DÜŞÜNCE VE KÜLTÜR
-DEVLETE VE DEVLETLİYE DAİR
-SANATÇI DURUŞU VE KAMUSAL ALAN
-ŞİİR VE HEGEMONYA
-TÜRKÇE EDEBİYAT TARTIŞMASI MI, ŞOVENİZM Mİ?
-“ÜÇ TELLİ SAZ” BAĞLAMINDA, HASAN-ÂLİ YÜCEL, NÂZIM HİKMET VE “MİLLÎ EDEBİYAT”
-ŞEYH BEDREDDİN DESTANI BAĞLAMINDA TARİH VE ŞİİR
-NÂZIM HİKMET ŞİİRİNDE YERGİ
-TANPINAR’A BATIDAN BAKMAK YA DA SUAT’IN SERENCAMI
-TANPINAR VE KEMAL TAHİR
-KEMAL TAHİR’İN KURTULUŞ SAVAŞI ROMANLARI
-HANGİ “YOL AYRIMI”?